در پاراگلایدر سواری، یکی از مهم‌ترین عوامل برای تجربه یک پرواز طولانی و مطمئن، استفاده از جریان‌های هوایی طبیعی است که یکی از مهم‌ترین آن‌ها جریان هوایی ترمال (Thermal Lift) است. ترمال‌ها که به دلیل ویژگی‌های خاص خود به پاراگلایدرها و سایر وسایل پروازی بدون موتور اجازه می‌دهند تا ارتفاع پرواز خود را افزایش داده و پرواز طولانی‌تری را تجربه کنند.
در این مقاله از کاپیتان فلای به بررسی این موضوع خواهیم پرداخت که ترمال چیست و چه کاربردهایی در پاراگلایدر سواری دارد.
جریان هوای ترمال چیست؟
ترمال‌ها جریان‌های هوای گرم بالا رونده‌ای هستند که به طور طبیعی در جو کره زمین ایجاد می‌شوند. زمانی که خورشید سطح زمین را گرم می‌کند، برخی از مناطق بیشتر از دیگر نواحی گرما را به خود جذب می‌کنند. مثلاً سنگ‌ها، ساختمان‌ها و زمین‌های مسطح تیره، جذب گرمای بیشتری دارند و مناطق سبز با آب و هوای خنک، کمتر گرم می‌شوند.
این اختلاف دمای سطح زمین باعث ایجاد جریان‌های هوای گرمی می‌شود که به دلیل سبک بودن، به سمت بالا حرکت می‌کنند. به این جریان‌های صعودی هوای گرم “ترمال” گفته می‌شود.
وقتی هوای گرم به سمت بالا حرکت می‌کند، به تدریج سرد می‌شود و می‌تواند به نقطه‌ای برسد که رطوبت موجود در آن متراکم شده و ابرهای کومولوس کوچکی ایجاد کند. اصولاً به همین دلیل است که مشاهده این ابرها می‌تواند نشانه‌ای از حضور یک جریان ترمال در زیر آن‌ها باشد.
خلبان‌های پاراگلایدر نیز از قدرت بالابرنده جریان‌های ترمال برای اوج گرفتن و افزایش ارتفاع استفاده می‌کنند.
پاراگلایدر چگونه از ترمال استفاده می‌کند؟
پاراگلایدرها ساده‌ترین وسایل پروازی به شمار می‌روند که بدون موتور پرواز می‌کنند. بنابراین برای حفظ ارتفاع خود و تأمین نیروی پیش‌برنده، به جریان‌های هوای طبیعی مثل ترمال‌ها نیاز دارند، درست مثل پرنده‌ها.
از همین رو است که خلبانان پاراگلایدر همیشه به دنبال مناطقی هستند که ترمال‌ها ایجاد شده‌اند تا از توان بالا روندگی آن‌ها برای صعود و اوج گرفتن استفاده کنند. توجه داشته باشید که نمودار پرواز یک چتر پاراگلایدر سینوسی است.
به عبارت دیگر، اگر نتوانید از جریان‌های هوای بالا رونده استفاده کنید، ارتفاع پرواز شما به تدریج کاهش پیدا کرده و فرود می‌آیید. بنابراین قبل از کاهش بیش از حد ارتفاع، باید وارد یک جریان هوایی بالا رونده دیگر شوید تا با افزایش ارتفاع، طول مدت پرواز خود را تمدید کنید. در غیر این صورت، پرواز با پاراگلایدر مدت زیادی دوام نخواهد آورد. ترمال‌ها درست مانند ایستگاه‌های افزایش ارتفاع عمل می‌کنند.
زمانی که یک پاراگلایدر وارد جریان هوای ترمال می‌شود، معمولاً در جهت عقربه‌های ساعت یا خلاف آن شروع به چرخش می‌کند تا داخل جریان صعودی باقی بماند و ارتفاع بیشتری بیابد.
به این تکنیک پروازی “چرخش در ترمال” گفته می‌شود و تنها راه استفاده از جریان هوای صعودی است. خلبان پاراگلایدر باید با دقت حرکت جریان هوا را حس کند و با کنترل مناسب پاراگلایدر با زاویه درست وارد شده و تا جای ممکن در داخل ترمال بماند.
هر چقدر خلبان در استفاده از جریان ترمال ماهرتر باشد، می‌تواند زمان بیشتری در آسمان بماند و به ارتفاعات بالاتری صعود کند. مهارت ترمالگیری یک توانایی تخصصی است که به تمرین و تجربه زیادی نیاز دارد. تنها خلبانانی که دوره آموزش پاراگلایدر در سطح متوسطه و پیشرفته را پشت سر گذاشته‌اند از توانایی کافی برای ترمالگیری حرفه‌ای برخوردارند.
شرایط لازم برای تشکیل ترمال چیست؟
چندین عامل مهم برای تشکیل ترمال‌ها وجود دارند که عبارتند از:
- تابش نور خورشید: انرژی خورشیدی کلید اصلی تشکیل ترمال‌ها است. هنگامی که خورشید زمین را گرم می‌کند، برخی از مناطق گرما را سریع‌تر جذب کرده و این اختلاف دما با نواحی اطراف باعث تشکیل جریان‌های هوای گرم بالا رونده می‌شود.
- توپوگرافی منطقه: شکل و ساختار زمین نیز تأثیر زیادی در تشکیل ترمال‌ها دارد. اصولاً مناطق سنگی، خشک و سطوح ناهموار سریع‌تر نور خورشید را جذب کرده و گرم می‌شوند و می‌توانند به عنوان منابع اصلی تشکیل ترمال عمل کنند.
- سرعت باد: جریان‌های ضعیف باد می‌توانند به تشکیل جریان‌های هوای ترمال کمک کنند، اما بادهای بسیار قوی ممکن است ترمال‌ها را به سرعت تجزیه نمایند و قبل از استفاده پاراگلایدر، آن‌ها را از بین ببرند.
خطرات و چالش‌های پرواز در ترمال چیست؟
با وجود مزایای ترمال‌ها، پرواز در این جریان‌های هوایی می‌تواند خطرات و چالش‌های خاص خودش را هم داشته باشد. ترمال‌ها همیشه به شکل منظم و یکنواخت جریان نمی‌یابند و می‌توانند دارای جریان‌های صعودی و نزولی غیرقابل پیش‌بینی باشند. اگر پاراگلایدر وارد بخش نزولی یک ترمال شود، ممکن است به جای افزایش، ارتفاع خود را به سرعت از دست بدهد!
علاوه بر این، برخی از ترمال‌ها ممکن است به دلیل وزش بادهای قوی یا تغییرات ناگهانی دما رفتارهای غیرقابل پیش‌بینی از خود نشان بدهند. خلبان پاراگلایدر باید همیشه آماده واکنش سریع به این تغییرات باشد و با دقت و تجربه کافی پرواز کند تا از بروز هرگونه حادثه جلوگیری نماید.
اگر مهارت کافی در ترمالگیری نداشته باشید، ممکن است دچار توربولانس یا تخلخل‌های هوایی شوید و چتر شما از حالت پروازی خارج شود. اتفاقی که به احتمال قوی به سقوط منجر خواهد شد. اصولاً بیشتر سقوط‌های ثبت شده در پاراگلایدر سواری ناشی از ترمالگیری نامناسب بوده است.
نحوه تشخیص ترمال‌ها
تشخیص و پیدا کردن ترمال‌ها مهارتی است که هر خلبان پاراگلایدری باید بر آن مسلط باشد. این مهارت نیازمند ترکیبی از تجربه، دقت در مشاهده محیط و درک رفتار جریان‌های هوایی است. به یاد داشته باشید که ترمال‌ها ستون‌های نامرئی آسمان هستند و پیدا کردن آن‌ها مثل یافتن یک شیء در یک اتاق بزرگ تاریک است.
از طرف دیگر، اگر ترمال‌ها را نشناسید و جای آن‌ها را ندانید، ممکن است ناخواسته وارد آن‌ها شوید و خودتان را به خطر بیندازید. به همین دلیل است که حتی خلبان‌های سطح پایه نیز با مهارت‌های لازم برای تشخیص جریان‌های ترمال آشنا هستند. هرچند لوازمی هم وجود دارد که در این راستا به شما کمک می‌کنند.
خلبان‌های پاراگلایدر معمولاً از نشانه‌های زیر برای پیدا کردن جریان‌های هوایی ترمال استفاده می‌کنند:
- حرکت پرنده‌ها: پرندگان بزرگ مثل عقاب‌ها و شاهین‌ها معمولاً از جریان‌های ترمال برای صعود استفاده می‌کنند. به همین خاطر هرگاه دیدید یکی از این پرندگان در آسمان در حال چرخیدن دور یک ستون نامرئی است، مطمئن باشید آنجا یک ترمال قوی قرار دارد.
- تغییرات دما: به‌عنوان خلبان پاراگلایدر ممکن است تغییرات دما را هنگام ورود به یک جریان ترمال حس کنید. وقتی که پاراگلایدر وارد جریان هوای گرم می‌شود، دما ممکن است کمی افزایش یابد و خلبان می‌تواند این تغییرات را احساس کند، به‌ویژه در فصول گرم سال.
- حرکت باد: تغییر ناگهانی در جهت و شدت باد نیز می‌تواند نشانه‌ای از وجود یک جریان ترمال باشد.
- ابرهای کومولوس: ابرهای پراکنده کومولوس معمولاً ناشی از تراکم جریان‌های هوای ترمال در ارتفاعات سرد هستند. به همین خاطر هر وقت در یک آسمان صاف، لکه‌های ابر پراکنده مشاهده کردید، مطمئن باشید که زیر آن‌ها یک جریان هوای ترمال قوی وجود دارد.
مزایای استفاده از ترمال‌ها چیست؟
استفاده از جریان‌های هوایی ترمال برای پرواز با پاراگلایدر چندین مزیت مهم دارد که عبارتند از:
- افزایش مدت زمان پرواز
- افزایش ارتفاع
- افزایش مسافت پروازی (مهارت ترمالگیری برای پروازهای مسافت بسیار ضروری است)
سوالات متداول
آیا همه خلبان‌ها باید ترمالگیری را بلد باشند؟
اصولاً ترمالگیری یک مهارت پایه در پاراگلایدرسواری است که از سطح مستقل به بعد، در سطوح مختلف با آن آشنا خواهید شد. خلبان‌های مبتدی نیازی به ترمالگیری ندارند، اما اگر می‌خواهید پروازهای تفریحی تک‌نفره انجام دهید و قصد دارید حداقل چند دقیقه روی آسمان باقی بمانید، به ترمالگیری در سطح ابتدایی نیاز دارید.
آیا برای افزایش ارتفاع فقط می‌توان از جریان‌های ترمال استفاده کرد؟
خیر، جریان‌های طبیعی بالا رونده دیگری هم وجود دارند که به‌خصوص در دامنه کوه‌ها و تپه‌ها یافت می‌شوند.
حق تقدم ترافیکی در ترمال چگونه است؟
همیشه ممکن است چند خلبان به‌صورت همزمان قصد استفاده از یک جریان ترمال خوب را داشته باشند. در صورت بروز ترافیک هوایی، اولین قانون چرخیدن در ترمال هم‌جهت با خلبان‌های جلویی است. پس از آن، حق تقدم با کسی است که سرعت صعود بیشتری دارد.
سخن آخر
در این مقاله تلاش کردیم تا به‌صورت خلاصه توضیح دهیم که جریان هوایی ترمال چیست و چه کاربردی برای پاراگلایدرسواری دارد. امیدواریم این مطلب برای شما مفید بوده باشد.
برای آشنایی بیشتر می‌توانید این مقاله انگلیسی را هم مطالعه کنید.
